Door Margot den Ouden

Van de week vroeg iemand in een facebook-groep: Waarom hebben wilde paarden geen tandarts nodig? Goede vraag, want gedomesticeerde paarden kunnen immers allerlei problemen met hun gebit krijgen. Scherpe randen, haken, tandsteen, scheve voortanden, resten van melkkiezen of -tanden, afgebroken of rotte kiezen; paardentandartsen komen het allemaal tegen. Er kan van alles misgaan met het gebit, wat grote invloed heeft op het hele paard. Als het dier niet goed meer kan eten, krijgt het onvoldoende gekauwd eten en te weinig voedingsstoffen binnen, met allerlei ellende als koliek, diarree en vermagering tot gevolg. Regelmatige controle door een paardentandarts is dan ook van belang.

Waarom hebben paarden in het wild veel minder last van deze gebitsproblemen? Dat heeft alles te maken met hun dieet. Paarden in het wild eten zestien tot twintig uur per dag. De beweeglijke lippen pakken het voedsel, de scherpe tanden bijten het af en de grote kiezen vermalen het, waarbij het wordt gemengd met speeksel en als het fijn genoeg is, wordt het doorgeslikt. Ook al zijn ze knoerthard, de tanden en kiezen slijten tijdens dit gebruik af, door het afbijten en vermalen van grof gras, taaie twijgen en stugge stengels. Anders dan mensentanden blijven paardentanden groeien om die slijtage te compenseren. Daarnaast zorgt het verwerken van het gevarieerde voer voor intensieve massage van de slijmvliezen in de mond, waardoor die goed doorbloed worden. Veel en goed kauwen is niet alleen nodig om het voer te vermalen, maar ook om voldoende speeksel door de voedselbrij te mengen. Daar start het hele verteringsproces mee. Kauwen werkt bovendien ontspannend en stressverlagend.

Gedomesticeerde paarden krijgen meestal hooi en wat krachtvoer, soms aangevuld met weidegang. Het hooi en gras is veel fijner van structuur dan wat een paard in het wild zou eten en krachtvoer is meestal zo zacht, dat er niet echt op gekauwd hoeft te worden. Daarnaast hebben gedomesticeerde paarden vaak niet de hele dag voer tot hun beschikking, waardoor hun kauwapparaat niet aan zestien tot twintig uur activiteit toekomt. Het gebit slijt dientengevolge minder of niet overal evenveel af en de slijmvliezen worden onvoldoende gemasseerd, met gebitsproblemen als gevolg.

Een paardentandarts kan tot op zekere hoogte helpen, maar niet alles oplossen. Zo is van de enge ziekte EOTRH de oorzaak niet bekend en kan een tandarts bij een paard dat er ernstig onder lijdt, niets anders doen dan de aangetaste tanden verwijderen. Men vermoedt dat vitaminegebrek, zinkgebrek en PPID een rol kunnen spelen. Het kwam vroeger alleen bij oude paarden voor, maar tegenwoordig ook bij paarden die jonger zijn dan 15 jaar.

Om het gebit van je paard gezond te helpen houden, kun je verschillende dingen doen. Begin ermee het dier altijd de beschikking over hooi te geven, zodat het voldoende kan kauwen. Daarnaast kun je voer bijgeven waar het paard meer op moet kauwen, zoals grof hooi, twijgen en vezelrijke planten. Ook variatie is belangrijk, omdat een paard – al op jonge leeftijd – over de voedingsstoffen moet kunnen beschikken die het nodig heeft om een gezond gebit te ontwikkelen en te onderhouden. Haver, groente, fruit, kruiden en takken zijn betere voedingsstoffenleveranciers dan kracht- of mineraalvoer uit een potje. Naast het soort eten blijkt ook de houding van het hoofd tijdens het eten invloed te hebben op het afslijten van het gebit. Zorg ervoor dat het paard een zo natuurlijk mogelijke eethouding kan aannemen. En voorkom onnatuurlijke slijtage door fijnmazige hooinetten, roosters of graaskorven.

Ten slotte: bedenk dat het gebruik van een bit grote problemen kan veroorzaken, niet alleen in de mond, maar in het hele bewegingsapparaat en de houding van het paard, wat zich mede kan uiten in problemen met eten.

Een paard met een gezond gebit kan tot op hoge leeftijd tevreden zijn hooi kauwen en dat is toch een geluid dat iedere paardeneigenaar graag hoort.

Bronnen:
www.paardenarts.nl/kennisbank/paardengebit/
www.eotrh.de
www.equusmagazine.com/blog-equus/straight-wild-horses-mouth-researchers-compare-captive-dental-53111
www.natuurlijkpaarden.nl/meekijken-met-paardentandarts

Het is altijd fijn om iemand te hebben waar je mee kan sparren over de meest uit een lopende onderwerpen op paardengebied. Opzoek naar antwoorden maar ook naar nieuwe ideeën. Daarom vind ik ontzettend leuk om een notitie te kunnen plaatsen van Margot den Ouden. Schrijfster van Paardennatuur, gids voor een paardwaardig leven.
www.dingemandtp.nl

WWW.EQUINEDENTALCARE.NL