Terwijl elke plant belangrijk is

Zo lang ik mij kan herinneren heb ik een fascinatie gehad voor planten. Ik kan mij bijvoorbeeld herinneren dat ik als twee jarig meisje appelpitten in de tuinaarde drukte met de hoop dat er een boom zou gaan groeien. Ook weet ik nog precies welke soorten struiken en bomen er in de plantsoenen rond ons huis groeiden waar ik als vierjarige speelde en dat de buren een grote esdoorn met rode bladeren in hun voortuin hadden.
Ik wilde graag bioloog worden maar de biologieles op de middelbare school leek alleen maar over het menselijk lichaam te gaan maar daar lag mijn interesse niet en daardoor heb ik die droom laten varen.
Uiteindelijk ben ik een hoveniersopleiding gaan volgen met een enorme voorsprong op plantenkennisgebied in vergelijking tot mijn medestudenten. Ook tijdens mijn opleiding tot tuin- en landschapsontwerper kwam de voorliefde van planten goed tot uiting, ik was een van de weinigen die het groen voorop stelde in zijn ontwerpen.

Dus eigenlijk is het helemaal niet zo raar dat ik elke plant die mijn paarden eten ben gaan uitpluizen. Het plantenrijk is enorm en tot dan toe had ik mij vooral toegelegd op de zogenaamde tuinplanten, dit zijn vaak planten uit andere delen van de wereld wat er soms toe leidt dat ze spontaan uit tuinen verdwijnen na een aantal jaren. Nu weet ik dat het makkelijker is om planten zelf te laten kiezen waar ze groeien maar toen had ik een ideaalbeeld in mijn hoofd, gebaseerd op de Engelse cottagetuinen met zorg gekozen kleurencombinaties en zeldzame cultivars.

Terwijl inheemse planten in de tuinwereld vaak als onkruid worden aangeduid eten paarden planten die in hun directe omgeving groeien, dit zijn meestal inheemse planten die op die plek gekomen zijn omdat de grondsoort het beste bij ze past.

Het natuurlijke dieet van mijn paarden heeft er dus toe geleid dat mijn interesse verschoven is van uitheemse exoten naar inheemse pracht. Maar ook dan kan ongekende euforie zich meester van mij maken wanneer ik een zeldzaam kruid, of gewoon iets nieuws, ontdek, net als toen ik stad en land afreisde naar speciale kwekerijen voor net die ene bijzondere tuinplant.

Mijn blik is veranderd al was die toen ook al afwijkend van een gemiddelde hovenier. Zo kon ik mij toen niet voorstellen dat je madeliefjes uit een gazon weg wilde hebben en dat geldt nu nog steeds maar dan nu ook nog uitgebreid naar de paardenwei. Zo kan ik genieten van de verschillende soorten planten die voorkomen in de paardenwei óók als die ene plant de overhand neemt. Vaak wordt er dan door andere paardeneigenaren gesproken over ingrijpen, maaien, bemesten, er moet in elk geval iets gedaan worden tegen het zogenaamde onkruid. Wanneer ik dan vertel welke voedingswaarde of geneeskrachtige werking de desbetreffende plant heeft wordt dat weggewuifd. Een wei is een ruimte om te lopen voor de paarden en moet gewoon groen zijn, klaar. Dat paarden variatie in planten nodig hebben om gezond te blijven wordt vaak niet erkend.

Voor mij is het altijd normaal geweest om verschillende plantensoorten te herkennen en nuances te zien ik vond het lastig te begrijpen dat andere mensen dat niet deden.
Tot ik afgelopen zomer gewezen werd op een artikel in het NRC. ‘Waarom mensen massaal ‘plantenblind’ zijn: ‘Ze geven enorm veel informatie. Maar het boeit mensen niet.’

Tot mijn grote verbazing blijkt er dus een term voor dit fenomeen te zijn én is er onderzoek gedaan naar waarom planten eigenlijk ‘onzichtbaar’ voor de mens zijn. Groen schijnen mensen gewoon niet op te merken. Het is inderdaad wel een feit dat je niet bang hoeft te zijn voor een boom of struik, die zal je niet snel aanvallen wat bij een dier wel het geval kan zijn. Dus het is ook wel logisch dat onze hersenen alles wat groen is eruit filteren en als onbelangrijk bestempelen omdat we al zoveel informatie te verwerken hebben.
Het neemt niet weg dat planten van levensbelang zijn. Zonder planten kunnen veel dieren niet leven inclusief onze paarden maar dit geldt natuurlijk ook voor de mens zelf.
Helemaal onschuldig zijn planten ook niet want ondanks dat ze niet erg bewegelijk zijn weet een groot aantal van hen zich goed te weren, denk hierbij aan stekels, dorens of inhoudsstoffen waar je liever niet te veel van binnen krijgt. Vooral dit laatste baart paardeneigenaren vaak zorgen. Omdat wij mensen steeds verder van natuur af zijn komen te staan kunnen wij wat dat betreft een slechte inschatting maken. Bij paarden is dit anders, zij hebben die plantenkennis nog wel. Soms gemaskeerd door de hoeveelheid bewerkt voedsel die wij ze aanbieden maar dit is weer terug te draaien door ze de keuzevrijheid terug te geven.

Toen ik dit artikel gelezen had en na nog wat onderzoek op het internet werd mij het wel duidelijk waarom zoveel paardeneigenaren het zo lastig vinden om hun paard te vertrouwen met wilde planten. Ik moet ook wel toegeven dat een beuk en een eik nog wel uit elkaar te houden zijn maar bijvoorbeeld het verschil zien tussen fluitenkruid en dolle kervel wordt toch wel een ander verhaal. Een deel van de oorzaak van plantenblindheid ligt ook bij het gebrek aan onderwijs, dit is wat ik ook opmerkte tijdens mijn middelbare schooltijd. Helaas maakt onbekend onbemind en kan dit voor plantengemeenschappen grote gevolgen hebben, verlies van biodiversiteit, overmatig gebruik van herbiciden en verstoring van hele ecosystemen door gebrek aan waardering.

Het herkennen van verschillende soorten is niet altijd eenvoudig maar het is zeker de moeite waard een poging te wagen voor het behoud van de verscheidenheid aan planten. Ook al hebben ze niet direct waarde voor ons mensen toch zijn ze van levensbelang voor onze paarden en de rest van het ecosysteem. Dus wanneer je je wei omvormt naar een paardenwei+ help je niet alleen je eigen paarden maar ook de hele leefomgeving. Volgend jaar komt mijn boek uit waarin ik planten beschrijf die graag door Noah en Molly gegeten worden, een fijn hulpmiddel om planten beter te leren kennen.

www.academic.oup.com/bioscience/article/53/10/926/254897?login=false
https://en.wikipedia.org/wiki/Plant_blindness
www.mindcelium.nl/plant-blindness/
www.nrc.nl/nieuws/2023/08/03/planten-zijn-decorstukken-ze-staan-onderaan-in-de-hierarchie-van-de-waarneming-a4171081
www.psmag.com/news/can-plant-blindness-be-cured
www.rootsmagazine.nl/bomen-en-planten/plantenblindheid
www.universiteitleiden.nl/nieuws/2023/05/botanie-een-liefde-die-je-niet-kunt-dwingen

Het voeren van de door mij besproken planten aan paarden is volledig op eigen risico. Ik beschrijf louter de observaties van mijn eigen paarden en ben geen arts of therapeut. Bij ziektes altijd een arts of kundige therapeut raadplegen.