Juglans regia en Phragmites australis

Graag schrijf ik over wat op dit moment favoriet is bij Noah en Molly. Meestal zijn dat planten die ze zelf in het bos uitzoeken om te eten. Zowel de walnoot als het riet komen we echter eigenlijk niet tegen hier in het bos. Er groeit wel een jonge walnootboom waar we regelmatig langs komen maar de takken zitten te hoog voor de paarden om ervan te eten. En riet groeit bij voorkeur op vochtige bodem en dat hebben we in ons deel van het bos niet.
In onze tuin hebben we wel een grote walnootboom en omdat deze hard groeit knip ik daar regelmatig takken van om ze aan te bieden.
Om riet te kunnen knippen maak ik altijd een fietstochtje zonder de paarden omdat het gebied waar het groeit te ver is om even naar toe te lopen, tenzij ik er een dagtocht van wil maken. Op deze manier kan ik toch regelmatig twee planten aanbieden waar ze beide dol op zijn.

Walnoot (Juglans regia)
De reden dat ik juist nu Noah en Molly zeer regelmatig walnoottakken, met blad en bolsters aanbied, is dat ze ook veel interesse hebben in adelaarsvaren en bijvoet. Deze twee laatste planten staan bekend als wormdrijvend en omdat walnoot dit ook is, wilde ik kijken of ze de takken met blad en jonge noten wilden eten. Er blijft geen blaadje over.

De walnoot is een boom die wel 30 meter hoog kan worden en erg oud. Zijn voorkeur gaat uit naar humusrijke bodem die luchtig, vochtig en niet zuur is. De bloei is in mei met mannelijke en vrouwelijke bloemen aan één boom. Daarna worden de noten gevormd, de groene bolsters springen open en wanneer de noten eruit vallen zijn ze rijp, dit gebeurt eind september begin oktober. Mijn ervaring is dat paarden ook de rijpe walnoten eten. In de periode dat Noah en Hanna in een wei stonden met walnootbomen heb ik de meeste noten geraapt maar af en toe hoorde ik wat kraken omdat ze er toch nog wat gevonden hadden. De boom krijgt met de jaren een luchtige kroon, een oneven aantal deelbladeren vormen samen een soort veer, die soms een lengte kunnen hebben van 30 cm. De bladeren zijn stevig met een gladde bladrand.
Walnootbomen zijn niet inheems en oorspronkelijk komen ze uit Centraal-Azië waar een meer gematigd klimaat heerst. Daarom is het niet heel vreemd dat ze vorstschade op kunnen lopen in het voorjaar die ervoor zorgt dat ze dan minder noten dragen. De bomen die je hier in de bossen tegen komt zijn waarschijnlijk gegroeid uit noten die verspreid zijn door dieren die ze meegenomen hebben van elders aangeplante bomen. Mijn ervaring is ook dat de gevallen noten, die zijn blijven liggen, makkelijk kiemen zodat je daarmee eenvoudig zelf kan kweken. Het zal dan echter nog zo’n tien jaar kunnen duren voordat de boom noten draagt.

Wanneer je takken knipt van een walnoot heb je kans dat deze gaat ‘bloeden’, vooral in de late winter en vroege voorjaar gebeurt dit omdat de sapstroom dan het sterkst is voor de ontwikkeling van bloem en blad. Het knippen van dunne takken in de zomermaanden zal geen probleem zijn maar bij het snoeien/afzagen van dikke takken is het raadzaam om hier wel op te letten, de beste tijd is dan de vroege winter wanneer de boom in rust is.

Walnoot is geen onbekende in de fytotherapie en in eigenlijk alle boeken die ik heb over kruidengeneeskunde komt hij uitgebreid aan bod. Alle delen van de boom zijn geneeskrachtig.
Het belangrijkste gebied waar de walnoot ingezet wordt is het reguleren van wormen. Maar ook voor huidproblemen als eczeem, huidschimmel en andere parasieten op de huid wordt hij gebruikt.
Langdurige inname wordt wel afgeraden maar mijn ervaring met Noah en Molly is dat ze er niet langdurig van blijven eten. Het kuurwijze aanbieden van steeds 3 weken en dan een periode niet is prima. De bladeren kunnen vanaf het vroege voorjaar totdat ze van de boom vallen aangeboden worden.
Walnootblad en de groene bolsters bevatten onder andere een groot aandeel tannines, bitterstoffen, flavonoïden en naftochinon die verandert in juglon. Juglon heeft een antibacteriële en bloedstelpende werking en help tegen schimmels.
Verder werkt het samentrekkend op slijmvliezen dus het kan onder andere ingezet worden bij diarree. Daarnaast is het ook ontstekingsremmend op de bloedvaten in de huid waardoor het een positieve werking kan hebben bij huidproblemen. De bladeren en groene bolsters bevatten ook verrassend veel vitamine C.

Riet (Phragmites australis)
Een rietstengel is eigenlijk gewoon een hele grote grasspriet. Het is denk ik daarom ook niet vreemd dat Noah en Molly het graag eten. Riet behoort tot de grassenfamilie (Poaceae) waartoe ook bijvoorbeeld haver (Avena sativa), mais (Zea mays), engels raaigras (Lolium perenne) en rood zwenkgras (Festuca rubra) behoren. Overigens behoort suikerriet (Saccharum officinarum) ook tot deze familie maar die groeit alleen in tropische en subtropische streken dus je hoeft niet bang te zijn dat je de verkeerde geeft.

Riet is een inheemse en vaak zeer enthousiaste groeier en het plant zich voort door middel van zaden die door de wind verspreid worden, via zijn wortelstokken die een meter diep kunnen gaan en ook nog door bovengronds uitlopers. Dit doen meer soorten van de grassenfamilie maar door vaak maaien en/of overbegrazing kan dit in toom gehouden worden. Riet is goed bestand tegen normale begrazing en dan zal het ook niet verdwijnen. Het liefst groeit riet op vochtige bodems maar tegen echt natte voeten kan het ook. Daarom is het vaak te vinden in overgangszones van water naar land maar ook op droge plekken kan je hem tegen komen, deze plekken zijn dan meestal zonnig met voedselrijke bodem.

Riet kan één tot drie meter hoog worden en bloeit met grote paarse pluimen van juli tot oktober. Wanneer de stengels ouder worden verhouten ze en verkleuren van groen naar licht bruin. De bladeren beginnen zacht maar wanneer ze ouder worden worden ze harder en taaier en kunnen de randen scherp zijn maar dit is geen probleem voor paarden.

Na onderzoek op het internet bleek dat riet vaker als een ruwvoer voor vee en paarden wordt gebruikt. De hoeveelheid droge stof in riet zit tussen hooi en tarwestro in. Wat mij betreft zou riet een mooie aanvulling kunnen zijn op hooi en gras, zeker in de winter wanneer de variatie in ruwvoer toch al afneemt. Ik weet echter niet of het mogelijk is om van jong riet hooi te maken en ik kan hier in de literatuur ook niets over vinden. Dan zou juni tot half juli de beste tijd zijn om te maaien denk ik, voordat het riet echt gaat verhouten. Wat de mineralen betreft komt het aardig overeen met hooi, het bevat iets meer magnesium en koper dan gemiddeld in hooi en het zou minder suiker bevatten. Vitamine A, C, B1 en B2 zijn ook terug te vinden in riet.

View this post on Instagram

A post shared by Marsha Wijlhuizen (@marsha_wijlhuizen)

De walnoot is zeker een boom die ik aanraad om in de woonomgeving van paarden aan te planten. Niet alleen omdat je er heerlijk veel schaduw van hebt in warme zomers maar ook omdat de bladeren en bolsters een waardevolle werking hebben op de gezondheid van de paarden. Riet is lastiger maar wanneer je in een waterrijk gebied woont is het zeker aan te raden om riet aan te planten als mooie aanvulling op het ruwvoer. En anders is het zeker de moeite waard om regelmatig ergens wat te gaan knippen.

Walnoot en Riet worden alle twee besproken in het boek “Het grazen in het landschap plantenboek – Wat paarden eten”.

Bronnen:
Das Kräuterhandbuch für Pferde, Claudia Liath
Groot handboek geneeskrachtige planten, Geert Verhelst
The complete herbal handbook for farm and stable Juliette de Baïracli Levy

www.ecopedia.be/boom/gewone-walnoot
www.ecopedia.be/planten/riet
www.floravannederland.nl/planten/Okkernoot
www.hort.purdue.edu/newcrop/duke_energy/Phragmites_australis.html
www.researchgate.net/publication/235427707_The_Common_Reed_Phragmites_australis as_a_source_of_Roughage_in_Ruminant_Nutrition www.wikipedia.org/wiki/Grassenfamilie
www.wikipedia.org/wiki/Juglon
www.wikipedia.org/wiki/Riet
www.wikipedia.org/wiki/Walnoot(boom)

Het voeren van de door mij besproken planten aan paarden is volledig op eigen risico. Ik beschrijf louter de observaties van mijn eigen paarden en ben geen arts of therapeut. Bij ziektes altijd een arts of kundige therapeut raadplegen.