Filipendula ulmaria

Moerasspirea is een inheemse plant die ik graag had opgenomen in ‘Het grazen in het landschap plantenboek – wat paarden eten’. Maar helaas aten Noah en Molly niet van deze prachtige plant als we haar tegen kwamen tijdens onze wandelingen. Moerasspirea houdt van natte voeten zoals de naam al aangeeft en dit is in het deel van het bos waar wij wandelen niet het geval. Op een enkele natte plek komt Moerasspirea voor en omdat dit dan ook nog een kwetsbaar ecosysteem is laat ik Noah en Molly daar niet doorheen lopen.

De verspreiding en uitbreiding van Moerasspirea schijnt erg langzaam te gaan. Zo groeit deze plant ook in sloten hier in de buurt, maar omdat het altijd om een paar planten ging heb ik ze laten staan en niet geplukt voor de paarden om uit te proberen. Tot dit jaar. Het weiland van een buurman was wit gekleurd door prachtige bloempluimen. Ondanks dat deze erg natte wei door paarden was begraasd stond het er dit jaar vol met Moerasspirea. De buurman reageerde dan ook verbaasd toen ik hem vroeg of ik wat mocht knippen voor mijn paarden, andere paarden hadden daar al gelopen en hadden er immers niet van gegeten. Waarom zouden Noah en Molly het wel willen eten was dan ook zijn vraag, ik mocht zoveel knippen als ik wilde en ging dan ook met een volle achterbak naar huis.

Uit de eerste test met Noah en Molly bleek dat zij in geknipte verse planten geen interesse hadden, de stengels werden onderzocht maar niet gegeten. Dus heb ik weer een droog-experiment opgezet. Een dubbele test want de lange stengels in bloei zijn erg verhout dus kan je ze dan op een natuurlijke manier goed droog krijgen zodat ze later niet gaan schimmelen? En natuurlijk het belangrijkste, willen Noah en Molly de gedroogde planten wel eten?

Moerasspirea
Zoals ik al eerder noemde komt Moerasspirea op vochtige bodem voor. Denk hierbij aan slootkanten maar ook aan zeer vochtige weiden zoals die waar ik de planten mocht knippen. In dit geval was Pitrus (Juncus effusus) een goede buur. De verspreiding en uitbreiding van deze plant gaat erg traag, dit verklaart waarschijnlijk waarom ik ze nog niet zo massaal in deze wei heb gezien terwijl ik er al 20 jaar langs kom. Wel stonden er elk jaar een aantal planten in de sloten in de buurt maar nooit heel veel, daarbij hebben de zaden ook maar een levensduur van één jaar. Moerasspirea houdt van matig tot voedselrijke bodem maar niet van bemesting en tegen intensief maaien kan deze plant ook niet.

Moerasspirea voor de paarden
Mochten je paarden net zo eigenwijs zijn als die van mij en Moerasspirea niet vers willen eten kan je het drogen. De beste oogsttijd is juni tot en met augustus. Ik heb de lange stengels, deze plant kan wel meer dan anderhalve meter hoog worden, afgeknipt bij de grond en te drogen gehangen. Van een klein deel, met de dikste stengels, heb ik alleen de bloemtoppen en de bladeren gedroogd omdat ik niet weet of ze de dikke stengels willen eten en of deze goed zullen drogen. Wanneer je het gedroogd koopt is Moerasspirea fijn gesneden en bestaat dan eveneens uit bloemen, blad en stengels. Maar om het zelf zo fijn te krijgen is lastig, ik heb het gewoon met een snoeischaar in stukken geknipt.

Geschiedenis en gebruik
Vanaf de middeleeuwen wordt Moerasspirea al beschreven in plantenboeken. In 1644 beschrijft Rembert Dodoens de plant en het gebruik ervan. Joost van Ravelingen voegt daar zelfs nog een stukje speciaal over het gebruik voor paarden aan toe. ‘Het water van het afkooksel kan je aan paarden geven die buikpijn hebben of last van wormen.’

Ook tegenwoordig is Moerasspirea een geliefde plant om zowel humaan als bij paarden in te zetten.

Moerasspirea bevat mineralen zoals siliciumzuur, siliciumdioxide, calcium, ijzer en zwavel. Maar ook onder andere flavonoïden, tannines, slijmstoffen en vitamine C. De belangrijkste stof waar Moerasspirea om bekend staat is salicine, deze vind je ook terug in de bast van Wilg (Salix alba). Dit is de natuurlijke vorm van de bekende synthetische aspirine.
Hierdoor is Moerasspirea onder andere pijnstillend maar ook ontstekingsremmend, bloedzuiverend, urinedrijvend en samentrekkend en kalmerend op het slijmvlies van de maag wat waardevol kan zijn voor paarden met maagproblemen bijvoorbeeld door stress. Verder zorgen deze eigenschappen ervoor dat Moerasspirea aangeraden wordt bij paarden met artrose, bij hoefproblemen zoals hoefbevangenheid en als ondersteuning bij het ontgiften.

Noah, Molly en moerasspirea
Door de dikke stengels was er meer droogtijd nodig dan bij andere planten die ik gedroogd heb. Uiteindelijk waren de planten goed genoeg gedroogd om te kunnen bewaren zonder dat ze gaan schimmelen. De stukken, van ongeveer vijf centimeter, waren voor Noah en Molly geen probleem om te eten. Noah at stengels, blad en bloemen, geweekt met zijn hooibrokken zonder problemen op. Molly haar voorkeur ging in de eerste instantie uit naar het blad en de bloemen. Zowel gedroogd los aangeboden, als geweekt met hooibrokken maar ook zij at uiteindelijk de stengels zonder problemen. Na ongeveer twee weken gaven ze aan er genoeg van te hebben en lieten ze de planten in hun emmer liggen. Dan is het weer tijd voor iets anders en hebben ze blijkbaar de stoffen in de plant even niet meer nodig.

Bronnen:
Das grosse 1×1 der Naturnahen rezepte zum selbermischen, Johanna Sienknecht
De Historia Naturalis – geschiedenis van de kruidengeneeskunde, Marcel de Cleene
Groot handboek geneeskrachtige planten, Dr. Geert Verhelst

www.ecopedia.be/planten/moerasspirea
www.hunebednieuwscafe.nl/2024/06/moerasspirea/
www.kruidenmassages.nl/moerasspirea.html
www.wilde-planten.nl/moerasspirea.htm

Opzoek naar nog meer inspiratie? In “Het grazen in het landschap plantenboek – wat paarden eten” vind je meer dan 110 planten die geschikt zijn voor paarden!

Het voeren van de door mij besproken planten aan paarden is volledig op eigen risico. Ik beschrijf louter de observaties van mijn eigen paarden en ben geen arts of therapeut. Bij ziektes altijd een arts of kundige therapeut raadplegen.