Rupsje-nooit-genoeg

Vrij levende paarden grazen op onmetelijke vlaktes. De kudde trekt door het landschap en zoekt naar wat ze op dat moment nodig hebben aan voedsel. Ze hebben de keuze uit verschillende soorten grassen. Een combinatie van kort gras, rijk aan eiwit en suiker maar even verderop staat lang uitgebloeid stengelig gras dat voornamelijk vezels biedt. In bosjes vinden ze bomen en heesters waarvan ze de bladeren en bast kunnen eten. Er loopt ook een riviertje waar ze mineraalrijk bronwater kunnen drinken en wanneer nodig een modderbad kunnen nemen. In de zomer eten ze de zaden van de uitgebloeide grassen, in het najaar appeltjes van de wilde appelboom en de vruchten van eiken en tamme kastanjes. In de winter moeten ze zich redden met de oude grashalmen en bast van de bomen.

Dit zou ook de ideale wereld zijn voor onze huispaarden want ook zij zijn in staat om zelf te kiezen wat ze nodig hebben zodat de voeding die zij opnemen in balans is. Maar helaas hebben we hier in West-Europa niet zoveel mogelijkheden op dat gebied en zitten we vast aan een beperkte oppervlakte aan grond voor onze paarden die altijd te klein is om de paarden alles het hele jaar rond te kunnen bieden.
Dit betekent gelukkig niet dat we onze huispaarden niet op een zo natuurlijk mogelijke manier kunnen voeden zodat ze gezond blijven, maar we komen wel voor uitdagingen te staan.

Rupsje-nooit-genoeg
Vrij levende paarden weten perfect hoe zij zich moeten voeden. Zij leven letterlijk in hun eten maar toch overeten zij zich niet, ze houden eetpauzes, worden dikker in de zomer, vallen af in de winter en ze kennen geen welvaartsziekten.
Onze huispaarden ontpoppen zich vaak tot rupsjes-nooit-genoeg. Ze blijven vaak maar eten, schijnbaar zonder pauzes. Dit heeft ertoe geleid dat we ze zijn gaan beperken in de toegang tot ruwvoer. Er zijn hooinetten ontwikkeld met mazen van drie bij drie centimeter om ze langzamer te laten eten of we maken gebruik van tijdklokken om onze hooislurpers een halt toe te roepen. Maar dan nog lijken deze maatregelen een averechts effect te hebben, de paarden worden toch dik of ze ontwikkelen ongewenst gedrag of symptomen die dan vaak niet direct gelinkt wordt aan het beperken van ruwvoer.

Jaren geleden heeft Noah mij duidelijk gemaakt dat hij niet gediend was van het eten uit hooinetten. De duurste en stevigste netten wist hij in 24 uur van gaten te voorzien waar hij met zijn hoofd doorheen kon maar het heeft bij mij wel even geduurd voordat ik wist wat hij bedoelde. De overtuiging dat Noah niet zou stoppen met eten weerhield mij ervan om onbeperkt los hooi te voeren en hem onbeperkt op de wei te laten. Totdat ik het zo beu was om steeds nieuwe netten te kopen, ook de netten met grotere mazen maakte hij kapot, waarna ik toch hooi los ben gaan voeren. Het duurde een half jaar totdat er een duidelijke verandering in zijn gedrag zichtbaar werd en hij geen stress meer had bij het eten. Het feit dat er altijd hooi was zorgde ervoor dat hij rustiger ging eten en minder gestrest was en rustig een dutje ging doen tussendoor. Nu, zoveel jaar later, weet ik ook dat hij toen hoogstwaarschijnlijk maagzweren gehad moet hebben door de lange periodes die hij zonder ruwvoer stond en die een deel van de oorzaak van zijn gedrag waren.

Hooi-analyse
Maar waarom blijven sommige paarden zich toch als ware stofzuigers gedragen? Sinds kort ben ik gestart met het laten analyseren van het hooi. In de eerste instantie wilde ik daar niet aan. Mijn grootste argument was dat ik geen invloed had op waar het hooi gekocht werd en wat was dan het nut om het te laten analyseren als ik toch geen ander hooi kon kopen? Een ander excuus was dat het hooi van verschillende leveranciers kwam in kleinere partijen dus ze aten maar korte periodes van het hooi dus was had ik dan aan die getallen. Inmiddels zie ik in dat hooi de basis van de voeding is omdat we geen onmetelijke vlaktes hebben voor onze huispaarden en dus ook de basis vormt van de gezondheid van onze paarden. En dat als de kwaliteit echt heel slecht is en de paarden laten het staan je gewoon opzoek moet gaan naar beter hooi in plaats van te denken dat ze geen honger hebben.

Maar ook wanneer het hooi goed is kan het voor ‘problemen’ zorgen. Niet zodanig dat je moet wisselen van hooileverancier maar dat er wat bijgestuurd moet worden om een rupsje-nooit-genoeg te doen stoppen.
Wanneer je je hooi laat analyseren krijg je veel informatie over wat het hooi bevat. Maar om rupsje-nooit-genoeg te laten stoppen begin je bij de hoeveelheid eiwit, energie en ruwe celstof.

Eiwit
Wanneer het hooi weinig eiwit bevat zal je paard grotere hoeveelheden hooi eten om toch aan de benodigde hoeveelheid eiwit te komen. Op deze manier probeert het paard het tekort zelf op te lossen.

Energie
Ook door te weinig energie in het hooi kan het zijn dat een paard door blijft eten. Je kan het vergelijken met een bord salade. Een salade van sla, tomaten en komkommer is heel gezond maar vaak krijg je kort daarna weer trek omdat je te weinig calorieën binnen hebt gekregen en dan is de koektrommel toch weer verleidelijk. Bij mensen wordt het uitgedrukt in calorieën, bij paarden spreken we van EWpa (Energie Waarde paard).

Ruwe celstof
Goed hooi bevat minimaal 30% ruwe celstof oftewel vezels. De darmmicrobioom leeft van vezels en zorgt ervoor dat het paard genoeg energie heeft. Als het hooi uit veel blad en relatief weinig stengels bestaat kan het zijn dat het te weinig vezels bevat en je paard daarom door blijft eten.

Dit zijn slechts drie waarden die gemeten worden bij een hooianalyse maar die je veel informatie kunnen gegeven over het eetgedrag van je paard. Wanneer de kwaliteit van je hooi verder goed is maar deze drie iets te wensen over laten kan je ze eenvoudig op een natuurlijke manier aanvullen zodat het paard stopt met overmatig hooi eten.

Hoe lang paarden moeten herstellen van de beperking in ruwvoer verschilt per paard en ook door hoeveel psychische schade er door stress is aangericht. Zorg dus altijd voor onbeperkt los ruwvoer op verschillende plekken zodat elk paard uit de kudde in alle rust kan eten.

Hooi-analyses gegeven ons niet alleen veel informatie over het hooi zelf maar ook over het eetgedrag van onze paarden. Ook voor onze huispaarden is het van levensbelang dat ze onbeperkt toegang hebben tot geschikt ruwvoer. Zij kunnen niet zoals de vrij levende paarden grote tochten maken om genoeg voeding binnen te krijgen dus zijn wij verplicht om een andere oplossing voor ze te vinden die het beste aansluit aan hun natuurlijke behoeften.

Meer informatie over natuurlijke voeding voor paarden vind je terug in ”Waarom paarden planten eten”. Dit boek verschijnt eind 2025!

In “Het grazen in het landschap plantenboek – Wat paarden eten” worden meer dan 110 planten beschreven die een gevarieerde en natuurlijke voeding voor paarden vormen.

Het voeren van de door mij besproken planten aan paarden is volledig op eigen risico. Ik beschrijf louter de observaties van mijn eigen paarden en ben geen arts of therapeut. Bij ziektes altijd een arts of kundige therapeut raadplegen.