Kleefkruid en liggend walstro
Galium aparine en Galium saxatile
Om overzicht te houden in de plantenwereld is er ooit een indeling voor gemaakt. De eerste die hier mee begon was Linnaeus in 1735. Hij heeft veel planten een naam gegeven en dit zie je dan soms terug wanneer zijn L. achter een wetenschappelijke latijnse naam staat. Na Linnaeus zijn er regelmatig veranderingen in de indeling aangebracht waardoor het mogelijk is dat planten in de loop van de tijd van familie wisselen of dat planten met een hele andere naam juist familie van elkaar worden. Ik verdiep mij al vanaf jongs af aan in planten maar soms kijk ook ik raar op wanneer planten die op het eerste oog geen overeenkomsten hebben wel familie van elkaar blijken te zijn of dat planten ineens een hele andere naam hebben gekregen.
Zo is er bijvoorbeeld familie van de Rubiaceae oftewel de sterbladigenfamilie. Deze familie komt over de hele wereld voor. In de tropen hebben de familieleden de vorm van bomen en struiken, een hele bekende uit deze familie is Coffea arabica de bekende koffieplant. In onze omgeving, Noordwest-Europa, zijn het juist meestal kruidachtige planten die dan ook nog vaak een gelijkend uiterlijk hebben zoals bijvoorbeeld kleefkruid en liggend walstro.
Kleefkruid
Ook wanneer je je nog maar pas bezig houdt met kruiden is Kleefkruid (Galium aparine) waarschijnlijk geen onbekende voor je. Kleefkruid is in de fytotherapie een van de eerste planten die je leert kennen. Deze plant vormt lange uitlopers en hij zet zich daarmee met de vele fijne haakjes vast in andere planten maar ook in vachten van dieren en aan kleding.
Vooral Hanna was er altijd erg gek op en ze deed zich al vanaf februari te goed aan de zaailingen maar Noah en Molly hebben er nu nog geen interesse in. Voor mij zijn deze kleine plantjes de voorbode van de grote explosie van het nieuwe plantenjaar.


Kleefkruid is een eenjarige plant die in de winter helemaal verdwijnt. Wel kan je oude verdroogde planten terug vinden, hangend in andere heesters, met de zaden er nog aan die niet op de grond zijn gevallen. In de late winter en vroege voorjaar zijn er al zaailingen te vinden, dit hangt een beetje van de temperatuur af. Deze groeien uit tot stengels die wel 120 centimeter lang kunnen worden. Vanaf juni tot oktober bloeit Kleefkruid met kleine witte onopvallende bloemetjes gevolgd door de met haakjes bezette zaadbolletjes. Wanneer je deze zaadbolletjes roostert zou je er koffie van kunnen zetten. Dus toch nog een link met de koffieplant maar ik heb dit overigens nooit geprobeerd. De zaden behouden maar relatief kort hun kiemkracht. Ze zijn ervoor gemaakt om meteen het volgende jaar te kiemen dus ze verzamelen en bewaren om nog later te zaaien heeft weinig zin. De lancetvormige blaadjes staan in kransen rond de hoekige steel en zijn eveneens bezet met haakjes. Kleefkruid komt op zeer veel plekken voor op vochtige tot droge, zeer voedselrijke gronden. Ook in loofbossen en in halfbeschaduwde struweel- en bosranden en het klimt dan graag omhoog in bijvoorbeeld bramenstruiken.


Kleefkruid is misschien ook wel een van de bekendste geneeskrachtige planten. Het wordt vaak gezien als een plant die ontgiftende eigenschappen heeft omdat het het lymfestelsel ondersteund, urine drijvend is en de leverwerking bevordert. Verder is het ontstekingsremmend en bloedzuiverend. Dit zijn eigenschappen die vaak bij huidproblemen zoals zomerexceem een positief effect hebben. Verder bevat het mineraalzouten en kiezelaarde die voor gezonde hoeven en een glanzende vacht zorgen.
Liggend walstro
Een ander lid van de sterbladigenfamilie is Liggend walstro. Ik zag Noah en Molly van een plantje eten dat qua uiterlijk duidelijk overeenkomsten heeft met Kleefkruid. Wat erg opvallend is is dat Liggend walstro (Galium saxatile) nu in februari overal volop groeit. Na onderzoek op internet bleek inderdaad dat het gaat om een wintergroene vaste plant.
Liggend walstro houdt van een zonnige, droge plek. Aan arme, zure zandgrond geeft hij de voorkeur vooral in bossen, heidegebieden maar ook op kapvlakten.
Liggend walstro is een inheemse plant in West-Europa, van Portugal tot het westen van Noorwegen.
Het is een kruipende tot maximaal 30 cm hoge plant en heeft zijn bloei van juni tot september met kleine witte bloempjes. In tegenstelling tot de zaden van kleefkruid zijn de zaden van liggend walstro wel langer houdbaar tot wel 5 jaar. Ik kwam ze zelfs tegen op een web-site voor inheemse plantenzaden.
In vergelijking met Kleefkruid groeit Liggend walstro compacter en is het donkerder van kleur, ook heeft Liggend walstro geen weerhaakjes.



Binnen de soorten van Galium (walstro) zijn er nog meer bekende leden. Een bekende tuinplant bijvoorbeeld is Lievevrouwebedstro (Galium odoratum). En Echte walstro (Galium verum) en Witte walstro (Galium mollugo) bezitten eveneens geneeskrachtige werking.
Deze werking ben ik niet tegen gekomen voor Liggend walstro. Dus een reden waarom Noah en Molly er gek op zijn heb ik niet kunnen vinden.
Het is erg interessant om verschillen en overeenkomsten binnen plantenfamilies uit te zoeken. En ook dat paarden een voorkeur kunnen hebben voor twee planten van diezelfde familie waarvan er eentje bekend staat als geneeskrachtig terwijl er over de andere niets te vinden is. Al zegt dit natuurlijk niet dat deze werking er niet toch is.
In “Het grazen in het landschap plantenboek – Wat paarden eten” wordt zowel Kleefkruid als Liggend walstro uitvoerig besproken.
Bronnen:
Groot handboek geneeskrachtige planten Dr. Geert Verhelst
Kräuter für Pferde Claudia Liath
The complete herbal handbook for farm and stable Juliette de Baïracli Levy
www.floravannederland.nl/planten/kleefkruid
www.wikipedia.org/wiki/Kleefkruid
www.ecopedia.be/planten/kleefkruid
www.dekruidenwereld.be/tag/walstro
www.cruydthoeck.nl/winkel/galium-saxatile/p2019
www.ecopedia.be/planten/liggend-walstro
www.floravannederland.nl/planten/liggend_walstro
Het voeren van de door mij besproken planten aan paarden is volledig op eigen risico. Ik beschrijf louter de observaties van mijn eigen paarden en ben geen arts of therapeut. Bij ziektes altijd een arts of kundige therapeut raadplegen.