Castanea sativa en Rosa canina

In het najaar rijpen de vruchten aan de bomen en heesters zoals appels, eikels, kastanjes en rozenbottels. De meeste paardeneigenaren weten tegenwoordig wel dat paarden gek zijn op rozenbottels. Maar dat ook tamme kastanjes graag worden gegeten is minder bekend.

Tamme kastanje
Er zijn twee soorten kastanjes die hier in West-Europa groeien. Een zogenaamde wilde soort, ook wel Paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) genoemd en een eetbare soort, Tamme kastanje (Castanea sativa). Anders dan de naam doet vermoeden worden de kastanjes van de Paardenkastanje helemaal niet door paarden gegeten. Dit zijn die mooie glimmende kastanjes waar je vroeger waarschijnlijk mee knutselde. Ik wilde er een paar verzamelen om er een foto van te maken maar kennelijk worden de Paardenkastanjes wel graag door zwijnen gegeten want in het bos kon ik er geen enkele meer vinden. De kastanjes van de Tamme kastanje, in Duitsland ook wel esskastanien genoemd, kunnen gegeten worden door paarden en ook door mensen, rauw of bijvoorbeeld gepoft. De kastanjes zitten in een fijnstekelige bolster die vaak open gaan doordat ze op de grond vallen. Hanna probeerde ze zelf uit de bolster te halen maar Noah is daar makkelijker in en laat mij ze zoeken en eruit halen. De Tamme kastanje is oorspronkelijk inheems in Zuid-Europa, Noord-Afrika en West-Azië. Men denkt dat de Romeinen de Tamme kastanje naar Noord-Europa hebben gebracht, ze werden aangeplant om hun legioenen van voedsel te voorzien. Tegenwoordig kom je ze zo nu en dan verwilderd en in tuinen tegen.

Tamme kastanjes bevatten de voedingsstoffen natrium, kalium, calcium, fosfor, ijzer jodium, magnesium, mangaan, koper en zink.
Naast mineralen zijn er ook vitamines te vinden in kastanjes zoals Vitamine A, diverse B vitamines, vitamine E en foliumzuur. En het is de enige noot die ook vitamine C bevat.
Helaas zijn de tamme kastanjes niet zo lang te bewaren, ze drogen snel in en zijn schimmelgevoelig. Wanneer je ze wil bewaren kan invriezen een optie zijn maar dan natuurlijk wel goed ontdooien voordat je ze aan je paard voert. Overigens eten de paarden ze met schil in tegenstelling tot ons mensen. Het verzamelen kan je het beste doen voor dat het blad van de bomen valt op een droge dag, de bolsters vallen namelijk het eerst en daarna pas de bladeren. Het dikke pakket blad wat erop ligt kan namelijk voor schimmelvorming zorgen en dan zou ik ze niet meer voeren.
Het blad van de tamme kastanje wordt ook graag door paarden gegeten. Het blad zou helpen bij het losmaken en ophoesten van slijm. Over hoe het met de voedingswaarde van het blad zit heb ik helaas niets kunnen vinden.

In de gemmotherapie worden zowel Paardenkastanje als Tamme kastanje gebruikt. Paardenkastanje heeft daar een versterkende werking op de vaatwanden. En Tamme kastanje heeft een sterke werking op de lymfecirculatie. Gemmotherapie is een vorm van fytotherapie waarbij er gebruik wordt gemaakt van de kracht van de plantenknoppen.

Rozenbottels
Zodra de rozen aan het einde van de zomer uitgebloeid zijn verschijnen de rozenbottels als je tenminste de dode bloemen niet verwijderd hebt. Want bijna aan elke roos komen er wel rozenbottels na de bloei. Dit jaar heb ik in onze tuin een keer niet de uitgebloeide bloemen uit de Rosa ‘New Dawn’ geknipt en hebben we ook daarin nu ook rozenbottels. Of ze eetbaar zijn weet ik niet maar ze zijn nu ook nog niet rijp.

Van de rozenbottels is bekend dat ze een hoog gehalte aan vitamine C bevatten. Omdat de rozenbottel een bepaalde flavonoïde bevat is de vitamine C zeer goed opneembaar.
Verder bevatten ze vitamine B1, B2, B3, B5, E en K en de mineralen boron, calcium, chloor, chroom, fosfor, kalium, koper, magnesium, silicium, ijzer, zink en zwavel.
Andere belangrijke stoffen die je in de rozenbottels onder andere terug vindt zijn flavonoïden, looistoffen, anthocyanen, koolhydraten, pectine, vezels en bètacaroteen.
Naast het feit dat rozenbottels weerstandverhogend werken verbeteren ze ook het immuunsysteem. Daarnaast zijn ze ook ontstekingswerend, urinedrijvend, bloedzuiverend en spijsverteringsbevorderend.

Noah eet ook het blad van de rozen, deze worden ingezet bij slijmvliesontsteking, diarree, bloedingen en oogaandoeningen. Rozenbladeren bevatten calcium, magnesium, kalium, ijzer, mangaan, koper en zink.

Wanneer je geen rozenstruiken in de buurt hebt of je wilt niet alle bottels plukken in verband met de wilde dieren kan je ze ook gedroogd kopen. Wanneer de rozenbottels luchtgedroogd worden heeft dit geen grote impact op de voedingswaarde. Sommige vitamines die in water oplosbaar zijn nemen wel af omdat het water uit de bottel verdwijnt door het drogen. Hierbij moet je denken aan B vitamines en vitamine C. De rozenbottels die meestal gedroogd verkocht worden zijn van de Hondsroos (Rosa canina), dit zijn dezelfde rozenbottels die gebruikt worden voor het bekende siroop Rosevicee. Een rozenbottel die je vaak tegenkomt in het openbaar groen is de Rimpelroos (Rosa rugosa). Bij mijn paarden heb ik geen verschil in voorkeur gemerkt en of er een verschil is qua inhoudsstoffen tussen de verschillende soorten rozen weet ik niet.

Voordat Tamme kastanje vruchten draagt ben je wel heel wat jaren verder wanneer je een boom uit een kastanje opkweekt. Maar Tamme kastanje (Catanea sativa) is zeker een boom die ik aan zou raden in of bij een paardenwei+. Dit geldt ook zeker voor rozen. Bijvoorbeeld Rosa canina, Rosa rugosa, Rosa rubiginosa en Rosa glauca kunnen heel goed worden aangeplant in de directe omgeving van paarden.
Beide zijn een mooie aanvulling op een gevarieerd dieet.

Wil je nog meer te weten komen over Tamme kastanjes en rozenbottels? Uitgebreide informatie vindt je in “Het grazen in het landschap plantenboek – wat paarden eten”.

Bronnen:
Groot handboek geneeskrachtige planten, Dr. Geert Verhelst
The complete herbal handbook for farm and stable, Juliette de Baïracli Levy

www.mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/167367-zijn-kastanjes-gezond.html
www.ahealthylife.nl/de-voedingswaarde-van-kastanjes/#
www.mens-en-gezondheid.infonu.nl/alternatief/25392-geneeskracht-van-knoppen-gemmotherapie.html
www.harmonycenter.nl/rozenbottels/
www.nutritionvalue.org/Rose_Hips%2C_wild_%28Northern_Plains_Indians%29_nutritional_value.html
www.hikingadvisor.be/hiking-tips/voeding-drogen
www.voederbomen.nl

Het voeren van de door mij besproken planten aan paarden is volledig op eigen risico. Ik beschrijf louter de observaties van mijn eigen paarden en ben geen arts of therapeut. Bij ziektes altijd een arts of kundige therapeut raadplegen.