Luzerne

Luzerne

Medicago sativa

In mijn eerdere overdenking ‘Leguminose oftewel vlinderbloemigen‘ die ik in juni 2020 schreef vroeg ik mij af of het wel verstandig was om luzerne bij te voeren in de winter. Omdat de winter een periode van schaarste betekent bij de in het wild levende paarden, liet ik mijn gedachten gaan over het bijvoeren van planten met een hoog eiwitaandeel die normaal dan niet beschikbaar zijn. Deze periode is normaal bedoeld om de vetreserves die de paarden in het voorjaar en zomer hebben opgebouwd te verbruiken. Wanneer we onze huispaarden het hele jaar van rijke voeding voorzien bestaat de kans dat ze welvaartsziekten ontwikkelen omdat we hun bioritme verstoren. Door mijn ervaring met Noah vorige winter vraag ik mij toch af wanneer het zinvol kan zijn om luzerne toe te voegen aan het rantsoen in de winter.

Vorige winter (2021-2022) had Noah namelijk lichamelijk behoorlijk wat ingeleverd. Het is volkomen normaal dat er een verschil van zomer en winter is, toch vond ik dat Noah te veel spierweefsel was verloren tijdens de koude maanden. Zijn lange rugspier en zijn ronde billen waren verdwenen, een oorzaak hiervan zou kunnen zijn een tekort aan eiwit. Toen in de nazomer van 2022 de berichten over lage eiwitgehaltes (en een hoog suikergehalte) in het hooi op internet verschenen was het voor mij eigenlijk wel duidelijk waar het probleem vandaan zou kunnen komen. Spieren eraan voeren kan natuurlijk niet maar genoeg eiwit in combinatie met onbelaste beweging zal leiden tot meer spiermassa.

Vanuit Academia Liberti (AL) wordt het geven van luzerne ten zeerste aangeraden. Luzernehooi wordt gezien als een ruwvoer net zoals hooi van gras. Het zogenaamde probleem van de scheve verhouding tussen calcium en fosfor speelt bij AL geen rol omdat de paarden haver bijgevoerd krijgen. Daarnaast gaat AL er vanuit dat paarden een eetinstinct hebben en zelf weten hoeveel ze nodig hebben. Overigens is men het niet helemaal over eens hoe scheef die verhouding is en uit onderzoek op internet is mij dat niet duidelijk geworden.

Luzerne is oorspronkelijk een inheemse plant in Zuidwest-Azië en Noord-Afrika maar het wordt tegenwoordig wereldwijd verbouwd als veevoer. Naast dat het dus ingezaaid wordt op akkers kan Luzerne ook voorkomen in bijvoorbeeld bermen, graslanden en de overgang tussen graslanden en bossen, de zogenaamde zomen. Luzerne houdt van kalkrijke bodem die toch wel droog is en verdraagt vrij veel zout. Het kan tussen de 30 en 80 cm hoog worden, de blauw paarse bloemen verschijnen vanaf juni tot september.

Een kennis van mij had eens Luzerne in haar wei gezaaid en Noah had het al gauw gevonden toen hij daar op bezoek was. Dus dit kan ook een mooie aanvulling zijn in de wei. Het is wel verstandig om dit eventueel elk jaar op een andere plek te doen omdat Luzerne zelf-toxisch is, hierdoor is het lastig om nieuwe planten tussen oude planten te laten groeien. Planten kunnen wel 5 tot 12 jaar oud worden.

Luzerne kan dus als een ruwvoer beschouwd worden zeker wanneer je het als hooi van volledige planten kan voeren. In Nederland is men erg terughoudend met het voeren van luzerne zeker wanneer het een aanzienlijk deel van het rantsoen uit zou maken. Hier wordt gehakselde Luzerne vaak door brokken of muesli gemengd om er voor te zorgen dat paarden langzamer eten in verband met de vezels. Terwijl in landen als Frankrijk, Spanje, Amerika en ook in Oost-Europa zoals in Albanië, Hongarije en Bosnië het gewoon als hooi gevoerd wordt. Dan kan het zelfs tot een derde van het totale ruwvoer rantsoen uitmaken. In deze landen wordt het op akkers verbouwd en als hooi geoogst. Toen wij afgelopen september naar onze vakantiebestemming in Frankrijk reden was ik verrast door de enorme velden met Luzerne die we tegen kwamen. Zo lastig als het is om hier (in het westen van Duitsland en Nederland) geperste balen met gehooid Luzerne te krijgen, zo ongelooflijk veel hebben ze daar in Frankrijk. Het is niet onmogelijk om hier Luzernehooi te maken. Alleen heeft het een langere droogtijd nodig op het land omdat de stengels beduidend dikker zijn dan die van gras. Wanneer ze niet genoeg tijd en warmte krijgen om te drogen kan het later wanneer de balen geperst zijn beschimmelde balen opleveren.

Luzerne is een lid van de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae) en kan met behulp van stikstofbindende bacteriën stikstof binden, hierdoor ontstaat een eiwitrijke plant.
Deze eiwitten zijn goed opneembaar door een goede aminozurenbalans, nog beter dan grashooi. Dus wat dat betreft is het een mooie aanvulling op het huidige probleem met het hooi namelijk het lage eiwitgehalte door de lange droge periodes. Luzerne bevat niet alleen eiwit maar ook de nodige vitamines, mineralen en sporenelementen. Zoals vitamine A (bètacartogeen), verschillende B-vitamines, vitamine C, D, E en K. En de mineralen calcium, chloor, fosfor, kalium, magnesium en natrium. En nog de sporenelementen fluor, kobalt, koper, mangaan, molybdeen, nikkel, selenium, ijzer, zink en zwavel.
Juliette de Baïracli Levy is in haar boek ‘The complete herbal handbook for farm and stable’ ook zeer positief over Luzerne, het zou de nieren helpen reinigen. Volgens haar kan het ook onbeperkt aangeboden worden.

Zoals misschien wel bekend is geef ik mijn paarden het liefste zo min mogelijk bewerkte voeding. Dit geldt ook voor Luzerne en daarom gaat mijn voorkeur ook uit naar Luzernehooi geperst in balen, van lange stengels met bloem en blad. Maar helaas is het erg lastig om eraan te komen en ben ik toch genoodzaakt om naar alternatieven te kijken. Luzerne wordt in brokvorm en gehakseld aangeboden. In de brokken zijn de hele planten verwerkt, ze moeten wel geweekt worden voordat ze gevoerd kunnen worden. Er zijn veel leveranciers van paardenvoer die Luzernebrokken aanbieden, alleen is er vaak melasse gebruikt om de brokken te persen. Maar er zijn er gelukkig ook zonder toevoegingen.
De gehakselde Luzerne wordt geperst en in plasticfolie verpakt, vaak gemengd met hooi of groene haver. Om stof te voorkomen wordt er zelfs olie aan toegevoegd. De gehakselde Luzerne bestaat alleen uit de stengels van de planten omdat de blaadjes en bloemen verloren zijn gegaan bij het droogproces. Daarbij komt dat de stukjes erg scherpe randen hebben en problemen kunnen veroorzaken aan de slijmhuid.

Vanaf september ben ik Noah Luzerne gaan bijvoeren. Omdat ik niet aan een goede kwaliteit Luzernehooi kan komen heb ik gekozen voor een brok zonder toevoegingen. Deze krijgt hij dagelijks geweekt bij zijn haver. Het is helaas niet ideaal maar hij heeft tot nu toe zijn ronde billen behouden.
Dus mijn conclusie is dat het wel zinvol kan zijn om planten bij te voeren ook wanneer deze op dat moment niet vers beschikbaar zijn. De ruimtes waar onze paarden leven zijn nu eenmaal niet groot genoeg om genoeg bij elkaar kunnen scharrelen van wat ze nodig hebben. Luzernehooi zou wel meer keuzevrijheid gegeven al denk ik dat Noah en Molly het altijd zouden opeten wanneer ik het aanbied want ze zijn er gek op.

Bronnen:
Artgerechte pferdefütterung, Maksida Vogt
The complete herbal handbook for farm and stable, Juliette de Baïracli Levy

www.agrobs.de/nl/luzernecobs-p4884/
www.ecopedia.be/planten/luzerne
www.feedipedia.org/node/275
www.floravannederland.nl/planten/luzerne
www.oldambt.nl/producten/luzerne/
www.purehorse.nl/2018/09/25/paarden-in-albanie/
www.wikipedia.org/wiki/Luzerne

Het voeren van de door mij besproken planten aan paarden is volledig op eigen risico. Ik beschrijf louter de observaties van mijn eigen paarden en ben geen arts of therapeut. Bij ziektes altijd een arts of kundige therapeut raadplegen.

2 gedachten over “Luzerne

  1. Hallo Marscha,

    Een en al herkenning in je verhaal over wel/niet bijvoeren, het suikerrijke hooi en eiwittekort.

    Ik voer om dezelfde redenen ook luzerne bij. De ene dag de gehakkelde versie, dan weer eens brok of pure luzerne (van pure Horse… die vinden ze héérlijk overigens. !!)

    Waar ik tegenaan loop is de hoeveelheid?

    Hoeveel brok voer jij bij om die mooie billen bij je paardje te behouden?

    Groetjes Liane

    1. Hoi Liane,
      ja het is even zoeken naar wat het beste werkt. Ik heb het net even gewogen en ik geef Noah 500 gram gedroogde brok per dag die ik dan week natuurlijk. Verder doe ik het gewoon op gevoel en goed naar je paard kijken.
      Succes!
      Groetjes Marsha

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *